Οι πάγοι φεύγουν, το μεθάνιο έρχεται

Στην ετήσια Σύνοδο των Γεωεπιστημών της Ε.Ε. στη Βιέννη, κάποιοι από τους συνέδρους είχαν στα ντοσιέ τους ένα νέο σενάριο περιβαλλοντικής κρίσης. Η Σιβηρία χάνει τους πάγους της, και το παγωμένο αρκτικό υπέδαφος που συναντά τις ακτίνες του ήλιου μετά από αιώνες, αναδύει μια καθόλου ευχάριστη οσμή: εκείνη του μεθανίου.

Η επιστημονική κοινότητα έχει ένα σοβαρό λόγο να δυσφορεί, διότι γνωρίζει ότι το μεθάνιο είναι ένας παράγοντας πρόκλησης του φαινόμενου του θερμοκηπίου, είκοσι φορές ισχυρότερος από το διοξείδιο του άνθρακα. Κι όπως δείχνουν τα μαθηματικά μοντέλα που προβλέπουν το κλιματολογικό μέλλον του πλανήτη μας, η αύξηση του μεθανίου στη γήινη ατμόσφαιρα θα επιταχύνει δραματικά την υπερθέρμανσή της, ακριβώς λόγω της ενίσχυσης του φαινόμενου του θερμοκηπίου.

Η σχέση μεθανίου-ατμοσφαιρικής υπερθέρμανσης ήταν ένα ακαδημαϊκό σενάριο που βρισκόταν στη μεγάλη λίστα των πιθανολογούμενων περιβαλλοντικών καταστροφών, που θυμίζουν ντόμινο. Το ένα φαινόμενο προκαλεί κάποιο άλλο κι όλα μαζί παρασύρουν την κλιματική ισορροπία σε νέες, απρόβλεπτες καταστάσεις.

Τώρα, μετά τις καταθέσεις των ρώσων ερευνητών στη Βιέννη, το σενάριο βγαίνει από τα ράφια της θεωρητικολογίας και προστίθεται στο ντόμινο των υπαρκτών περιβαλλοντικών προβλημάτων.

Ο εφιάλτης ξεκίνησε

Οι πρώτες μετρήσεις στις απομακρυσμένες και ανεξερεύνητες εκτάσεις της Σιβηρίας αποκαλύπτουν ότι το λιώσιμο των πάγων της έχει αρχίσει και το πρώτο «κατεψυγμένο» μεθάνιο εξέρχεται στην ατμόσφαιρα με πρόβλεψη να προσθέσει σ' αυτήν περίπου 540 δισ. τόνους άνθρακα που περιέχεται στη χημική του σύνθεση.

Η βιοχημικός Ναταλία Σάκοβα, μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών και επιστημονικός συνεργάτης του πανεπιστημίου της Αλάσκας, ήταν εκείνη που έφερε τα άσχημα νέα. Προλογίζοντας τα ευρήματα της ομάδας των συνεργατών της, η Σάκοβα χαρακτήρισε το υπό εξέλιξη φαινόμενο στη Σιβηρία «ξυπνητήρι για την επιστημονική κοινότητα».

Ο υπαινιγμός φανερώνει τη συνολικότερη απραξία και τον εφησυχασμό με τον οποίο μέχρι σήμερα αντιμετωπιζόταν το νέο πρόβλημα της έκλυσης μεθανίου στην ατμόσφαιρα. Αν, όμως, η επιστημονική κοινότητα κοιμάται, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους πόλους του πλανήτη μας, όπως πολύ παραστατικά περιέγραψε ένας άλλος ερευνητής, ο Ουαλίντ Αμπνταλατί, επικεφαλής του Τμήματος Κρυοσφαιρικών Επιστημών της NASA.

«Οι γίγαντες στις άκρες της Γης ξυπνάνε», είπε ο Αμπνταλατί απευθυνόμενος στο ακροατήριο ενός επιστημονικού συνεδρίου στο πανεπιστήμιο του Ντελαγουέρ, καταθέτοντας και τις ανάλογες αποδείξεις του ξυπνήματος: την ανάδυση ενός νέου τοπίου κάτω από τους λιωμένους πάγους των πόλων, με επιπτώσεις που ξεκινούν από την εξόντωση των πολικών αρκούδων ή την αλλαγή των γραμμών ναυσιπλοΐας και φθάνουν μέχρι την άνοδο της στάθμης των θαλασσών και τη ραγδαία επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Πίσω στη Βιέννη, η ρωσίδα βιοχημικός κατέθεσε όλες τις λεπτομέρειες γι' αυτό που συμβαίνει στο σιβηριανό περιβάλλον, ιδιαίτερα κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Σε βάθος 200 μέτρων, στο παγωμένο υπέδαφος της Σιβηρίας, βρίσκονται τεράστιες ποσότητες ιζήματος υγροποιημένων αερίων, που «κοιμούνται» σε σταθερό περιβάλλον.

«Τώρα», είπε η Σάκοβα, «λόγω της τήξης των πάγων το περιβάλλον αποσταθεροποιείται και τα ιζήματα γίνονται πορώδη», με αποτέλεσμα να αποψύχονται τα υγροποιημένα αέρια και να βρίσκουν δίοδο προς την επιφάνεια. Και αυτό συμβαίνει κυρίως στις βόρειες ακτές της Σιβηρίας, στις λίμνες και τα ποτάμια, όπου μετρούνται ήδη αυξημένες ποσότητες μεθανίου. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στην ατμόσφαιρα πάνω από τη λεκάνη του ποταμού Λένα ανιχνεύονται συγκεντρώσεις μεθανίου μέχρι και σε ύψος 1.800 μέτρων.

Τα δύο σενάρια

Ο καναδός γεωφυσικός Πολ Οβερντίν, του Ινστιτούτου Πολικών και Θαλασσίων Ερευνών, συμφωνεί με τις επισημάνσεις της Σάκοβα. Και συνοψίζει το πρόβλημα στο ερώτημα «τι ακριβώς μας επιφυλάσσει το μέλλον;»: «μια σταδιακή απελευθέρωση μεθανίου στην ατμόσφαιρα ή μια έκρηξη ραγδαίας εισαγωγής του;».

Κανείς δεν ξέρει την απάντηση: «Μπορεί να χρειαστούν χρόνια, μπορεί δεκαετίες ή και αιώνες», απαντά η Σάκοβα, «αλλά το γεγονός είναι ότι η διαρροή μεθανίου υπάρχει και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μια έκρηξη».

Για τον αμερικανό ερευνητή του Βόρειου Πόλου και καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Λόρενς Σμιθ, έκρηξη μπορεί να γίνει, αλλά θα είναι έκρηξη κερδών του ενεργειακού τομέα, μιας και το αποψυγμένο υπέδαφος της Σιβηρίας μπορεί να αποδώσει ασύλληπτες ποσότητες μεθανίου για εμπορική εκμετάλλευση.

Προς το παρόν, οι ερευνητές απλώνουν ένα δίκτυο σταθμών μετρήσεων γύρω από τη Θάλασσα Λάπτεφ, που αποτελεί τον πυρήνα της ευρύτερης σιβηριανής υγρής επιφάνειας. Τον ερχόμενο Αύγουστο αναμένεται η εξαγωγή των πρώτων συμπερασμάτων από τις μετρήσεις αυτές, οπότε και το σενάριο της επικείμενης «έκρηξης μεθανίου» στη ατμόσφαιρα θα ξαναγραφτεί.

Τότε θα φανεί πόσο και ποιοι θα ανησυχήσουν από την εμφάνιση ενός ακόμη δυναμικού παίκτη στο δράμα της περιβαλλοντικής κρίσης.

πηγές:www.enet.gr